Omvallende winkelketens en hoe steden een domino-effect kunnen voorkomen

Dit voorjaar gingen onder andere V&D, Drogisterij DA en Macintosh met haar diverse schoenenformules failliet. Het omvallen van grote winkelketens kan ingrijpende gevolgen hebben voor de ontwikkeling van stadscentra. Hoe kunnen vooral middelgrote steden een domino-effect voorkomen?

De afgelopen tien jaar is het aantal winkels in Nederland met meer dan 9000 geslonken. De economische crisis heeft deze ontwikkeling weliswaar versneld, maar is hiervan niet de oorzaak. De daling is uiteindelijk het gevolg van structurele veranderingen in het consumentengedrag. Onlinewinkelen zet de vraag naar fysieke winkelruimte in sommige branches sterk onder druk en ook de vergrijzing beïnvloedt de vraag naar typen winkels in sommige branches negatief. Zo geven ouderen gemiddeld genomen bijvoorbeeld minder uit aan mode & luxeartikelen dan jongeren. De faillissementen van V&D, DA en Macintosh, maar recenter ook nog Klein, Paradigit en La Ligna maken duidelijk dat de afname van het aantal fysieke winkels voorlopig nog niet ten einde is.

Landelijke winkelketens zoals V&D hebben altijd een grote aantrekkingskracht op consumenten gehad. In totaal trokken de 63 V&D-warenhuizen en 62 La Place-restaurants in 2014 circa 126 miljoen bezoekers. De grote filialen in de grote steden haalden het meeste publiek binnen, maar ook in een middelgrote stad als Breda werd de V&D goed bezocht. Zo bleek in Breda een op de vijf winkelbezoekers bij V&D te komen; van de shoppers van buiten de stad zelfs 23%. Bovendien bleek de V&D van grote invloed op de route die bezoekers in het centrum aflegden. Wanneer een dergelijke publiekstrekker uit een centrum verdwijnt, beïnvloedt dit het ruimtelijke gedrag van bezoekers dan ook sterk.

In iets mindere mate geldt dit ook in het geval dat winkelketens als de DA en de formules van Macintosh, waaronder Scapino, Manfield, Dolcis en Invito, uit een centrum verdwijnen. Deze vestigingen dragen bij aan de compleetheid van het winkelaanbod en daarmee (voldoende) keuzemogelijkheden voor de consument. Recent onderzoek in Oost-Nederland gaf aan dat de veelheid aan winkels en de aanwezigheid van bepaalde type winkels belangrijke redenen zijn voor een bezoek, zeker in steden met meer dan 50.000 inwoners. Bijna de helft van het winkelpubliek komt daar op het grote aantal zaken af.

Hoe belangrijk zijn grote ketens voor de ontwikkeling van de centra in new towns als Almere, Lelystad, Spijkenisse en Zoetermeer? Lees hier meer over in het artikel van Gilbert Bal en Pimm Terhorst in het tijdschrift Geografie van april 2016. In dit artikel worden ook aanbevelingen gegeven voor de ontwikkeling van (winkel)centra.

Wilt u meer weten over de ondersteuning van Roots Beleidsadvies bij de ontwikkeling van stadscentra? Neem dan contact met ons op!